Medikal Gazlar ve Kullanım Alanları

  Medikal gazları başlıca sıralayacak olursan oksijen, hava, nitrojen, azot ve karbondioksit diyebiliriz. Hava gazının genel olarak 4 ve 7 bar olmak üzere iki farklı kullanım alanı vardır. Bun gazlar yanı sıra emiş yapmak için kullanılan vakum ve anestezik gaz tahliye sistemleri bulunmaktadır.   

Oksijen

Oksijen normal şartlar altında hava da %21 oranında bulunan bir gazdır ve tüm canlıların hayatını devam ettirebilmesi için çok önemlidir. Oksijen solunum zorluğu yaşayan veya SpO2 seviyesi düşen hastalara bir nemlendirici ve sonrasında maske ile uygulanır. Ayrıca, anestezi cihazı, ventilatör gibi cihazlarında oksijene bağlanması zorunlu olduğundan, hastanenin tüm kesimlerinde yer almakta ve en önemli gaz konumundadır. Küçük sistemli hastanelerde genel olarak yüksek basınçlı oksijen tüpleri vasıtasıyla temin edilmekte ve bu tüplerdeki basıncı düşürmek için manifoldlar kullanılmakta iken daha büyük hastanelerde ise likit olarak gelen oksijen evaparatörler sayesinde gaz haline getirerek sisteme verilmektedir. Ayrıca bazı hastaneler oksijen üretim sistemi kullanmaktadır fakat bu nispeten yeni ve etkinliği henüz tam olarak kanıtlanamamış bir teknolojidir. Çünkü oksijen saflığında dalgalanmalar meydana gelebilmekte ve bu da anestezi esnasında hipoksik karışımların oluşmasına bu da hastada hipoksi oluşmasına sebebiyet verebilir.

   Oksijen tedavisi sırasında, oksijen mutlaka içinde saf su bulunduran bir nemlendirme şişesi tarafından hem filtre edilmeli hem de nemlendirilmelidir, nemlendirilmediği takdirde, boğaz kuruluğuna ve bir takım alerjilere sebebiyet verebilir.

   Oksijen kısaltması O2’dir ve Dünya’da en yaygın renk kullanım standardı ISO32’ye göre beyaz renk ile gösterilirken, Amerikan standardına göre yeşil ile gösterilmektedir. Oksijenin Avrupa ve dünyanın yaygın kısmında 4-5bar aralığında ki bir basınçta kullanımı yaygındır. Amerika’da ise kullanılan basınç 345-380 kPa’dır bu da 3.45-3.8 bara tekabül etmektedir.

 

Medikal Hava

  Medikal hava, acil bir durum olsun olmasın solunum zorluğu yaşayan hastaların daha rahat nefes alabilmesini sağlamak amacıyla ağırlıklı olarak, acil, yoğunbakım, ameliyathane gibi birimlerde kullanılmaktadır. Medikal hava iyice kurutulmuş ve filtre edilmiş olmalı, içerisinde yağ, partikül, nem ya da koku bulundurmamalıdır. Hava içerisinde nem kalması, tesisatımızda su birikmesine ve bu tesisata bağlı tüm cihaz ve diğer sistemlerin arızalanmasını hızlandırabilir.

  Medikal Hava sadece hasta solunumu ve solunum cihazlarının kalibrasyonu esnasında kullanılır. 

  Medikal Havanın en yaygın kısa kullanımı MA4 şeklinde olup, en yaygın renk kullanım standardı ISO32’ye göre siyah&beyaz renk ile gösterilirken Amerikan standardına göre sarı ile gösterilmektedir. Medikal havanın Avrupa ve dünyanın yaygın kısmında 4-5bar aralığında ki bir basınçta kullanımı yaygındır. Amerika’da ise kullanılan basınç 345-380 kPa’dır bu da 3.45-3.8 bara tekabül etmektedir.

 

Cerrahi Hava

  Cerrahi Hava, basınç, kuruluk ve temizlik açısından nitrojene eşdeğer yapısı ve nitekim daha uygun maliyeti ile günümüz modern hastanelerinde cerrahi aletlerin çalıştırılması, pnömatik frenlerin ve masaların çalıştırılması, merkezi steril besleme ve laboratuvar havası dahil olmak üzere çok sayıda tıbbi uygulamayı desteklemek amacıyla oldukça yaygın şekilde kullanılmaktadır, genelde tedariği, medikal hava 4 bar için kurulan hava santrali üzerinden ayrı bir regülasyon grubu ile sağlanmakta fakat bazı durumlarda farklı bir santralde kullanılabilmektedir. 

  Tıbbi hava santrallerinde kullanılan kompresörler, yağsız hava üretimini sağlayabilmek için, yağsız tip ya da scroll tip gibi yağsız kompresöt komponentlerinden oluşmalı, kurutucular ise 67 vpm(volume per million) altında nem sağlayabilmek amacıyla en az -46C soğutma gücüne sahip desiccant tip kurutuculardan oluşmalı, sonrasındasın ise gereli olan filtreleme yapılmalıdır.

  Cerrahi Havanın en yaygın kısa kullanımı SA7 şeklinde olup, ISO32 standardında tam bir renk karşılığı olmayıp, en yaygın renk kullanımı siyah&beyaz renk ile gösterilirken Amerikan standardına göre kırmızı ile gösterilmektedir. Medikal havanın Avrupa ve dünyanın yaygın kısmında 7-8bar aralığında ki bir basınçta kullanımı yaygındır. Amerika’da ise kullanılan basınç 700-800 kPa’dır bu da 7-8 bara tekabül etmektedir.

 

Azot protoksit

 

Azotprotoksit yaygın olarak “güldürücü gaz” olarakta bilinen  N2O formülüne sahip diazot monoksit ve nitröz oksit de denen, hem anestezik hem de analjezik cerrahi prosedürlerde kullanılan bir gazdır. Oda sıcaklığında renksiz, yanıcı olmayan bir gaz olmakla beraber yüksek sıcaklıklara çıkarıldığında moleküler oksijene benzer bir şekilde güçlü bir oksidan haline gelir. Suda çözünebilmektedir.

  Anestezik ve ağrı kesme özellikleri sebebiyle dişçilik ve cerrahi operasyonlar gibi medikal alanda önemli bir yere sahiptir. Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nde sağlık kuruluşlarında en güvenli ve efektif ilaçlar arasında yer almaktadır.

  Fakat kullanımu sırasında kontrendike olduğu durumlar vardır ve bu yüzden bu tür prosedürlere maruz kalacak hastalara, sağlık personelinin rahatça görebileceği bir uyarı bilekliği takmakta fayda vardır.

 

Nitrojen

 Nitrojen, bazı kanserlerin ve deri lezyonlarının kriyocerrahide çıkarılması için ve ayrıca numunelerin oksidasyonunu önlemek için kriyojenik sıcaklıklarda dokuların, hücrelerin ve kanın depolanması için kullanılan tıbbi bir gazdır. Akciğer fonksiyon testleri için tıbbi gaz karışımının bir parçası olarak da kullanılabilir. İlaç endüstrisi bu tıbbi gazı ilaç üretiminde kullanır.

 Cerrahi Aletler için basınçlı havanın olmadığı yerlerde aletlere güç vermek için de kullanılabilen kuru, ve temiz bir gazdır. Genellikle, bir tüp manifoldundan(tüplü medikal gaz santrali) gelir ve kullanım yerinde bir alarm sistemi kontrol edilir tercihen bu alarm hastane genel yönetim sistemine bağlanılır.

 Sıvı nitrojen, sıfırın birkaç yüz derece altındadır ve dokuyu temas halinde dondurur. Bu nedenle, bir işlem odasında (siğilleri çıkarmak, vb.) Veya doku örneklerini dondurmak için kullanılabilir, genellikle ameliyathanede olmaz. Çok kolay buharlaşabildiği için çok iyi yalıtım yapılmış tüplerde saklanmalı , ve taşınmalıdır.

 

Karbondioksit

  Karbondioksit, laparoskopi, artroskopi, endoskopi ve kriyoterapi gibi daha az invaziv ameliyatlarda ve ayrıca anestezi sırasında ve sonrasında solunum stimülasyonu için tıbbi gazın şişirilmesi için kullanılır.

  Karbondioksit, sistemin düzgün çalışabilmesi, istediğinde, ihtiyaç duyduğunda hızlıca ulaşılabilmesi için, borulama yöntemi ile hastane içi gerekli yerlere ulaştırılması tavsiye edilir, fakat kullanımı pek yaygın ve sık olmadığı için bu genellikle büyük hastanelerde için uygulanırken, diğer hastanelerde tüp taşıma yöntemi ile elde edilmektedir.